سی ډي ایس ای: د خوځنده چارچلند یا تعامل له لارې د مانا بیا تعریف
څیړنه او لیکنه: حنان حبیبزی
CDSI څه دی؟
د خوځنده نېښانپوهنې د چارچلند یا د تعامل دوام (CDSI) د نښو او سمبولونو په اړه یوه نوې او پرمختللې تیوري یا تیوریتکل اډانه ده چې حنان حبیبزي جوړه کړې ده. دا تیوري په دې تمرکز کوي چې څنګه مانا د نښو، د کاروونکو، شرایطو، او ټکنالوژۍ د متقابل او ګډ تعامل په پایله کې په ریښتیني وخت کې یانې په دوامداره توګه بدلېږي. CDSI د دودیزو نېښانپوهنیزو نظریو برعکس، مانا د یو ثابت مفهوم په توګه نه ګڼي بلکې د یو بدلیدونکي بهیر په توګه یې تشریح کوي.
پخوانیو پوهانو لکه ساسور او پیئرس په دې اند وو چې د نښو مانا بدلیدونکې نه ده، خو سي ډي ایس ای ښيي چې د پاسته یا ډیجټلي پنځون په راتګ سره د نښو مانا هره شیبه او په دوامداره توګه بدلیږي.
د CDSI بنسټیز مفاهیم
CDSI دا روښانه کوي چې مانا د څلورو مهمو لاملونو یا عناصرو په څلور اړخیز چارچلند یا تعامل سره رامنځته کېږي:
نښې (Signs): هغه سمبولونه، کلیمې، یا خوځيدنې (اشارې) یا حرکتونه چې د اړیکو جوړول پیلوي یا د اړیکو جوړول کوي.
کاروونکي (Users): هغه کسان یا مخاطبین چې نښې تفسیروي او د خپلې تجربې او کولتوري چاپېریال پر بنسټ مانا ورکوي.
شرایط (Context): هغه چاپېریال چې نښې په کې وړاندې کېږي، لکه ټولنیز، کولتوري، یا سیاسي شرایط.
ټکنالوژي (Technology): هغه وسایل او دریځونه (پلیټفارمونه) لکه ټولنیزې رسنۍ او الګوریتمونه چې د نښو په وړاندې کولو او مانا جوړولو کې مهمه ونډه اخلي.
دا تعامل د CDSI په فورمول او ډیاګرام کې داسې څرګند شوی دی:
M=f(S+U+C+T)
M د مانا استازیتوب کوي، او داد پورته یادو شویو لاملونو په څلور اړخیز تعامل کې رامنځته کيږي.
په CDSI فورمول کې function ()f د تعامل بهیر یا فعالیت ته اشاره کوي. دا په دې مانا دی چې f د هغې پروسې یا سیستم استازیتوب کوي چې د نښو، کاروونکو، شرایطو، او ټکنالوژۍ ترمنځ اړیکي تنظیموي او په پایله کې مانا جوړوي.
د تعامل بهیر په توګه (f)
د تعامل بهیر هغه دوامداره او څلور اړخیز عمل دی چې د څلورو عناصرو (S, U, C, T) ترمنځ ترسره کېږي. دا بهیر په دې باندې تمرکز کوي چې:
څنګه نښې د خلکو لخوا درکېږي.
څنګه شرایط د نښو په مانا اغېز کوي.
ټکنالوژي څنګه د تعامل ددې ټول بهیر د کنټرول او لېږد چارې ترسره کوي.
د دندې یا فعالیت په توګه (f)
بهیر یا فعالیت د f په مفهوم کې د هغو ځانګړو پروسو استازیتوب کوي چې د نښو مانا بدله یا رامنځته کوي:
د نښو ارزونه: نښې څرنګه د خلکو لخوا کتل او تفسیر شوې؟
د شرایطو اغېز: چاپېریال څرنګه ددې تفسیر په بڼه اغېز وکړ؟
د ټکنالوژۍ ونډه: ټکنالوژۍ څنګه د نښو د خپرولو او د مانا د ویش په اړه مرسته وکړه؟
د تعامل بهیر په ځانګړي ډول د CDSI د پروسې دوامداره او ژوندی طبیعت په ګوته کوي چې د نښو، کاروونکو، شرایطو، او ټکنالوژۍ ترمنځ دڅلوراړخیز عمل په پایله کې مانا جوړوي.
CDSI د مانا د جوړولو په اړه:
CDSI مانا د یو متحرک یا خوځنده بهیر په توګه بیانوي. د بېلګې په توګه:
په ټولنیزو رسنیو کې یوه انځور د بیلابیلو کولتوري شالید لرونکو کسانو لپاره بېلابېلې ماناوې وړاندې کوي. د وخت، شرایطو، او د ټکنالوژۍ له بدلون سره د دې نښې مانا هم بدلېږي.
د کاروونکو تبصرې، شېیرونه، او د ټولنیزو رسنیو الګوریتمونه ددې انځور په مانا کې نوې بڼې رامنځته کوي.
د بیلګې په توګه په ټولنیزو رسنیو کې یو انځور خپور شو چې د یو لاریون کوونکي د لاس د پورته کولو حالت ښيي. دا انځور په لومړي ځل ښايي یوازې د لاریون د یوې ساده صحنې په توګه وګڼل شي. خو د کاروونکو تبصرې، شېیرونه، او د ټولنیزو رسنیو الګوریتمونه ددې انځور مانا بدلوي، او د مانا له پلوه ددې انځور نوې بڼې رامنځته کوي.
د بیلګې په توګه د کاروونکو له خوا په انځور باندې څو داسې تبصرې لرو:
تبصرې:
یو کاروونکی ښايي ولیکي: داد عدالت د غوښتنې یوه ویاړمنه نښه ده.
بل څوک به ولیکي: دا ګډوډي او بې نظمۍ ته وده ورکوي.
دلته د کاروونکو تبصرې د انځور په اړه متضادې ماناوې وړاندې کوي.
شېیرونه:
د یو ځانګړي ګوند یا فعال ډله دا انځور شېیر کوي او وایي: داد خلکو د حقونو لپاره د مبارزې سمبول دی.
په مقابل کې يې، یو حکومتي چارواکی یا د نظم پلوی دا شېیر کوي او وایي: داد قانون د ماتونې نښه ده.
د دې شېیرونو له امله انځور د بیلابیلو ډلو ترمنځ د بیلابیلو ماناوو استازیتوب کوي.
ټکنالوژي او الګوریتمونه:
د ټولنیزو رسنیو الګوریتمونه د انځور هغه نسخه چې د خلکو ډېر پام يې ځانته اړولی دی (لکه د عدالت غوښتنې سره يې تړلې نسخه) د ټولنیزو رسنیو نورو کاروونکو ته وړاندې کوي.
په پایله کې ددې انځور یوه ځانګړې مانا په عامه نظرونو کې پیاوړې کېږي.
انځور چې په پیل کې یوازې یوه ساده صحنه وه، د کاروونکو د تبصرو، شېیرونو، او الګوریتمونو په مرسته د مختلفو سیاسي، ټولنیزو، او کولتوري ماناوو په بڼه وړاندې شو. همدا د څلور اړخیز تعامل اصل دی چې د CDSI په تیوري کې روښانه کېږي. په دې توګه CDSI هغه بهیر څرګندوي چې څنګه مانا په ټولنیزو، کولتوري، او ټکنالوژیکي چاپېریالونو کې بدلېږي.
ولې CDSI مهمه ده؟
CDSI د معاصرې نړۍ د اړیکو لپاره یو مهم چوکاټ وړاندې کوي. دا نظریه په ډیجیټلي چاپېریال کې د نښو او سمبولونو د تحلیل لپاره لاندینۍ ګټې لري:
د رسنیو مطالعات: ددې څېړنه چې څنګه رسنۍ د کاروونکو د متقابل عمل او ټکنالوژۍ له لارې بدلېږي.
کولتوري تحلیل: ددې پوهه چې څنګه کولتوري سمبولونه په ډیجیټلي فضا کې نوې ماناوې ترلاسه کوي.
مارکېټنګ: ددې درک چې څنګه برانډونه خپلې نښې د مختلفو چاپېریالونو او خلکو لپاره اغېزمنې کوي.
ښوونه او روزنه: د نوې نېښانپوهنې لپاره د زده کوونکو او څېړونکو لپاره یو نوښتګر چوکاټ وړاندې کوي.
په بله وینا:
- د CDSI فورمول توضیح کړئ:د CDSI اصلي فورمول په لاندې ډول دی:M=f(S+U+C+T)دلته M د مانا استازیتوب کوي چې د نښو S()، کاروونکو U()، شرایطو ()C، او ټکنالوژۍ T() د ګډ تعامل له لارې رامنځته کېږي. دغه فورمول په ریښتیني وخت کې د مانا د بدلون یو ژوندی بهیر تشریح کوي.
ددې تیوري څلور عناصر دي:
نښې (Signs): هغه سمبولونه، کلیمې، یا حرکتونه چې موږ يې په ورځنیو اړیکو کې کاروو.
کاروونکي (Users): هغه خلک یا مخاطبین چې دا نښې تفسیروي او مانا ورکوي.
شرایط (Context): هغه ټولنیز، کولتوري، یا سیاسي چاپېریال چې د نښې مانا پکې بدلېږي.
ټکنالوژي (Technology): هغه وسیله لکه ټولنیزې رسنۍ او الګوریتمونه چې نښې وړاندې کوي او د مانا په جوړولو کې ونډه لري.
یوه بیلګه وړاندې کوو:
په ټولنیزو رسنیو کې یوه نښه یا انځور، لکه د یوې مظاهرې انځور، د بیلابیلو خلکو لپاره بېلابېلې ماناوې لري. د یو کس لپاره دا د عدالت غوښتنه ښيي، خو د بل کس لپاره د ګډوډۍ نښه وي.
د کاروونکو تبصرې او د ټولنیزو رسنیو الګوریتمونه ددې انځور د مانا په تفسیر کې بدلون رامنځته کوي.
د CDSI ارزښت:
د رسنیو مطالعات: څنګه نښې د کاروونکو او ټکنالوژۍ له لارې بدلیږي.
د کولتوري تحلیل لپاره: څنګه کولتوري سمبولونه په بېلابېلو چاپېریالونو کې مانا بدلوي.
د مارکېټنګ لپاره: څنګه برانډونه خپلې نښې د مخاطبینو لپاره اغېزمنې، زړه راښکونکې کوي.
- د پایلې په توګه:CDSI د نننۍ نړۍ د اړیکو او نښو د مانا جوړولو لپاره یو انقلابي او اړین چوکاټ دی. دا نظریه یا تیوریتکل بنسټ موږ ته د ډیجیټلي چاپېریال په پیچلو او متقابلو اړیکې باندې په پوهېدلو کې مرسته کوي.
کله چې موږ د رښتینی وخت ويي وایو دا څه مانا:
رښتینی وخت (Real-Time) هغه حالت یا بهیر ته ویل کېږي چې په دوامداره توګه او هره شیبه تازه کېږي یا بدلون مومي. په ساده توګه، رښتینی وخت د هغه څه مانا لري چې په لحظه کې پېښېږي، پرته له ځنډ یا انتظار څخه. په د خوځنده نېښانپوهنې د چارچلند دوام (CDSI) کې، رښتینی وخت دا تشریح کوي چې د نښو مانا په دوامداره توګه د کاروونکو، شرایطو، او ټکنالوژۍ د تعامل له امله بدلېږي، او دا بدلون په حقیقي وخت کې، یعنې هماغه شیبه ترسره کېږي.
په CDSI کې د رښتیني وخت بیلګه:
ټولنیزې رسنۍ (Social Media): که په ټویټر یا فیسبوک کې یو انځور یا پیغام خپور شي، نو د خلکو تبصرې، شېیرونه، او د لایکونو شمېر په رښتیني وخت کې د دې مینځپانګې په مانا باندې اغېزه کوي.
ټکنالوژي او الګوریتمونه: د ټولنیزو رسنیو پلیټفارمونه په رښتیني وخت کې ددې مینځپانګه تنظیموي، د خلکو د غبرګونونو پر بنسټ د ځینو نښو یا پیغامونو لیدنې او ځوښونې زیاتوي او د ځینو نورو کموي.
د رښتیني وخت ځانګړتیاوې:
دوامداره بدلون: مانا هره شیبه د کاروونکو تعامل، شرایطو او ټکنالوژۍ له امله بدلېږي.
ژر غبرګون: په رښتیني وخت کې د خلکو غبرګونونه د نښو په مانا فوري اغېزه کوي.
ټکنالوژيکي مرسته: د الګوریتمونو او ډیجیټلي وسایلو له لارې د نښو وړاندې کول او تفسیر په دوامداره توګه بدلېږي.
رښتینی وخت په CDSI کې ددې لپاره مهم دی چې دا ښيي څه ډول نښې په دوامداره توګه د خلکو د تعامل او ټکنالوژۍ په مرسته مانا بدلوي. دا مفهوم د نن ورځې ډیجیټلي نړۍ لپاره ډېر اړین دی چیرې چې هر شیبه د اړیکو او نښو په مانا کې بدلون راځي.
Comments
Post a Comment